Tekst klaar? Inspreken en opnemen maar!

Dat wordt gedaan door een voice-over (ook wel stemacteur of stemartiest genoemd). En ook dat is niet zo makkelijk als het mag lijken. Een professionele voice-over is in staat om de tekst met het juiste gevoel, de juiste intonatie en de juiste impact neer te zetten. Hij is getraind om duidelijk, betrouwbaar en aangenaam te klinken. Hij weet welke woorden extra nadruk nodig hebben en kan dat in exact de juiste mate doen. Een goed gekozen stem kan precies leveren wat jij verlangt.

De spreekstem is het belangrijkste onderdeel van de meeste radiocommercials. Misschien wel belangrijker nog dan de tekst. Een goede voice-over kan iets moois maken van een slechte tekst. Terwijl een slechte voice-over een uitstekende tekst om zeep kan helpen.

Stemkeuze

De keuze van de stem is dus 1 van de belangrijkste keuzes bij de productie van een radiocommercial. Die stem is jouw woordvoerder. Bij het schrijven en goedkeuren van de tekst heb je bepaald wat je wilt zeggen... de voice-over bepaalt hoe dat gezegd gaat worden. En een goede voice-over kan je verbazen en verrassen. Door het net anders te doen dan iedereen vooraf had bedacht en besloten. Maar wel precies goed. Soms is dat heerlijk. Soms niet. Soms is het noodzakelijk dat een voice-over exact de aanwijzingen opvolgt. Een goeie stem kan dat.

Een geluidsstudio, stemmenbureau of reclamebureau kan je helpen bij het vinden van de juiste stem. Een prof-stem heeft een demo die je kunt beluisteren zodat je kunt beoordelen of dat stemgeluid past bij jouw tekst en bij wat jij wilt uitstralen.

Man of vrouw?

Bij de keuze voor een stem moet je allereerst bepalen of je een mannenstem of een vrouwenstem wilt. Je kunt ook nog kiezen voor een kinderstem. Maar dat komt aanzienlijk minder voor, dus laten we het even bij mannen en vrouwen houden.

Wat is beter? Een mannenstem of een vrouwenstem? Bij sommige commercials maakt dat niet zoveel uit. Bij andere is het zeer bepalend. De gemiddelde luisteraar laat zich (onbewust) leiden door nogal rolbevestigende oordelen.
Een man is een expert die de (technische) feiten kent. Een vrouw heeft eerder de rol van vriendin of moeder. Een man voor zakelijkheid en verstand, een vrouw voor gevoel en emotie. Nee nee, niet meteen boos worden om deze sexistische beweringen. We willen het liefst vinden dat dit niet zo is, maar onderzoeken tonen aan dat de meeste luisteraars het wel als zodanig ervaren.

Toch is het niet meer zo dat auto-commercials alleen maar door mannen worden ingesproken. Evenmin worden cosmetica-commercials tegenwoordig uitsluitend door vrouwen ingesproken. Het lijkt op het moment zelfs eerder andersom te zijn.
Het is bij veel teksten niet langer cruciaal of die door een man of vrouw worden ingesproken. Natuurlijk zijn sommige teksten dusdanig specifiek dat de keuze duidelijk is. Maar juist dan kan het verfrissend en opvallend werken om die keuze niet te maken. In reclame doen we het graag net effe anders dan wat gebruikelijk is, want dan vallen we op.

Als het gaat over het unieke scheergevoel rond adamsappel en bakkebaarden, dat je krijgt met zes mesjes tegelijk, dan geloof je dit alleen als een man het zegt. Hij kan het weten want hijzelf scheert zich ook. Maar een andere insteek is om een vrouw te laten zeggen dat haar man nog nooit zo glad is geweest. En door wie laat de mannelijke luisteraar zich nou het best overtuigen? Door de man die de pure feiten neerlegt, of door de vrouw die haar (emotionele) beleving uit?

Een vast recept bestaat niet. De juiste keuze verschilt per opdracht.

Laag of hoog?

Hoe belangrijk is eigenlijk een lage stem? Uit recente onderzoeken blijkt dat de meeste mensen een lage stem beter waarderen dan een hoge stem. Laag staat voor groot en machtig. Dat klopt ook wel, want voor een lage stem heb je grote stembanden nodig.
Maar een lage stem impliceert nog veel meer. Ga maar na bij jezelf. Wanneer is je stem laag? Als je kalm en rustig bent. Als je zeker bent van je zaak. Als je intiem en persoonlijk wordt.
Maar je stem is ook laag als je loom en moe bent. Of ongeïnteresseerd. Of net wakker.
Een lage stem is dus niet per definitie altijd goed. Zeker niet als je kinderen wilt aanspreken. Kinderen zijn gevoeliger voor een hoog stemgeluid. Vandaar dat wij volwassenen vaak automatisch hoger gaan praten als we een kind aanspreken.

Soms is het dus beter om te kiezen voor een wat hoger stemgeluid. Je stem is hoger als je vrolijk, blij en enthousiast bent. En dat zijn nou net de gemoedstoestanden die je vaak wilt in een commercial. Maar pas op... je stem gaat ook omhoog als je boos of agressief bent. Dus ook een hoge stem is niet vanzelfsprekend altijd goed.

Hoog en laag zijn eigenlijk niet de belangrijkste parameters van een stem. Je kunt beter omschrijvingen gebruiken als rustig, persoonlijk of betrouwbaar. De voice-over zal dan vanzelf een laag stemgeluid kiezen. Maar niet het lage stemgeluid dat hij heeft als hij net wakker is.
En als je wilt dat het vrolijk en enthousiast wordt, dan zal de voice-over automatisch omhoog gaan met zijn stem.

Laag en hoog hebben ook invloed op het spreektempo. Laag hoort bij langzaam, hoog hoort bij snel. Het is lastig om een tekst met lage stem snel in te spreken. Als je eigenlijk te veel woorden hebt voor de lengte van een commercial, is het dus beter om te kiezen voor een wat hoger stemgeluid. Nou ja, je hoeft eigenlijk niet eens te kiezen. Het zal vanzelf wel zo gaan.